नवग्रह पूजा कैसे करें!

सबसे पहले नवग्रहमण्डल बनाएं-
नवग्रह पूजन विधि बायें हाथ में संबंधित अक्षत लेकर दाहिने हाथ से अक्षत छोड़ें-

1) सूर्य (लाल अक्षत-पुष्प लेकर)
ॐ आ कृष्णेन रजसा वर्तमानो निवेशयन्नमृतं मर्त्यं च ।  हिरण्येन सविता रथेना देवो याति भुवनानि पश्यन्‌ ॥ (यजु. 33। 43, 34। 31)

जपा कुसमसंकाशं काश्यपेयं महाद्युतिम्‌ ।  
तमोऽरिं सर्वपापघ्नं सूर्यमावाहयाम्यहम्‌ ॥ 

 ॐ भूर्भुवः स्वः कलिंगदेशोद्भव कश्यपगोत्र रक्तवर्ण भो सूर्य! इहागच्छ, इहतिष्ठ  ॐ सूर्याय नमः, श्री सूर्यमावाहयामि स्थापयामि च ।

2) चंद्र (श्वेत अक्षत-पुष्प लेकर)
ॐ इमं देवा असपत्नं सुवध्वं महते क्षत्राय  महते ज्येष्ठ्याय महते जानराज्यायेन्द्रस्येंद्रियाय। (यजु. 10। 18)

इमममुष्य पुत्रममुष्यै पुत्रमस्यै विश एष वोऽमी  राजा सोमोऽस्माकं ब्राह्मणानां राजा ॥  

दधिशंखतुषाराभं क्षीरोदार्णवसम्भवम्‌ । 
ज्योत्स्नापतिं निशानाथं सोममावाहयाम्यहम ॥ 

ॐ भूर्भुवः स्वः यमुनातीरोद्धव आत्रेय गोत्र शुक्लवर्ण भो सोम! इहागच्छ, इहतिष्ठ  ॐ सोमाय नमः, सोममावाहयामि, स्थापयामि च ।

3) मंगल (लाल पुष्प-अक्षत लेकर)
ॐ अग्निमूर्धा दिव: ककुत्पति: पृथिव्या अयम्। अपां रेतां सि जिन्वति।। (यजु. 3।12)

धरणीगर्भसम्भूतं विद्युत्तेजस्समप्रभम्‌ ।  
कुमारं शक्तिहस्तं च भौममावाहयाम्यहम्‌ ॥

ॐ भूर्भुवः स्वः अवन्तिदेशोद्भव भारद्वाजगोत्र रक्तवर्ण भो भौम! इहागच्छ, इहतिष्ठ ॐ भौमाय नमः, भौममावाहयामि स्थापयामि च ।

4) बुध (पीले, हरे अक्षत-पुष्प लेकर)
ॐ उद्बुध्यस्वाग्ने प्रति जागृहि त्वमिष्टापूर्ते सं सृजेधामयं च। अस्मिन्त्सधस्‍थे अध्‍युत्तरस्मिन् विश्वे देवा यशमानश्च सीदत।। (यजु. 15।54)

 प्रियंगुकलिकाभासं रूपेणाप्रतिमं बुधम् ।  
सौम्यं सौम्यगुणोपेतं बुधमावाहयाम्यहम्‌ ॥ 

 ॐ भूर्भुवः स्वः मगधदेशोद्भव आत्रेयगोत्र पीतवर्ण भो बुध! इहागच्छ, इहतिष्ठ ॐ बुधाय नमः, बुधमावाहयामि, स्थापयामि च ।

5) गुरु (पीला अक्षत-पुष्प लेकर)
ॐ बृहस्पते अति यदर्यो अर्हाद् द्युमद्विभाति क्रतुमज्जनेषु। यद्दीदयच्छवस ऋतुप्रजात तदस्मासु द्रविणं धेहि चित्रम्।। (यजु. 26।3)

उपयामगृहीतोऽसि बृहस्पतये त्वैष ते योनि बृहस्पतये त्व ।  

देवानां च ऋषिनां च गुरुं काञ्चनसन्निभम्‌ ।  वन्द्यभूतं त्रिलोकानां गुरुमावाहयाम्यंहम्‌ ॥ 

6) शुक्र (श्वेत अक्षत-पुष्प लेकर) 
ॐ अन्नात्परिस्त्रुतो रसं ब्रह्मणा व्यपिबत्क्षत्रं पय: सोमं प्रजापति:। 
ऋतेन सत्यमिन्द्रियं विपानं शुक्रमन्धस इन्द्रस्येन्द्रियमिदं पयोऽमृतं मधु।। (यजु. 19।75)

 हिमकुन्दमृणालाभं दैत्यानां परमं गुरुम्‌ ।  
सर्वशास्त्रप्रवक्तारं भार्गवमावाहयाम्यमहम्‌ ॥ 

 ॐ भूर्भुवः स्वः भोजकटदेशोद्धव भार्गवगोत्र शुक्लवर्ण भो शुक्र! इहागच्छ, इहतिष्ठ ॐ शुक्राय नमः, शुक्रमावाहयामि स्थापयामि च ।

7) शनि (काला अक्षत-पुष्प लेकर)  ॐ शं नो देवीरभिष्टय आपो भवन्तु पीतये। शं योरभि स्त्रवन्तु न:।। (यजु. 36।12)

 नीलाम्बुजसमाभासं रविपुत्रं यमाग्रजम्‌ ।  
छायामार्तण्डसम्भूतं शनिमावाहयाम्यहम्‌ ॥ 

 ॐ भूर्भुवः स्वः सौराष्ट्रदेशोद्धव कश्यपगोत्र कृष्णवर्ण भो शनैश्चर! इहागच्छ, इहतिष्ठ  ॐ शनैश्चराय नमः, शनैश्चरमावाहयामि, स्थापयामि च ।

 8) राहु (काला अक्षत-पुष्प लेकर)  ॐ कया नश्चित्र आ भुवदूती सदावृध: सखा। कया शचिष्ठया वृता।। (यजु. 36।4) 
अर्धकायं महावीर्यं चंद्रादित्यविमर्दनम्‌ । 
सिंहिकागर्भसम्भूतं राहुमावाहयाम्यहम्‌ ॥ 

 ॐ भूर्भुवः स्वः राठिनपुरोद्धव पैठीनसगोत्र कृष्णवर्ण भो राहो! इहागच्छ, इहतिष्ठ ॐ राहवे नमः, राहुमावाहयामि स्थापयामि च ।

 9) केतु (धूमिल अक्षत-पुष्प लेकर)  ॐ केतुं कृण्वन्नकेतवे पेशो मर्या अपेशसे। समुषद्भिरजायथा:।। (यजु. 29।37)

पलाशपुष्पसंकाशं तारकाग्रहमस्तकम्‌ ।  
रौद्रं रौद्रात्मकं घोरं केतु मावाहयाम्यहम्‌ ॥ 

  नवग्रह-मण्डल प्रतिष्ठा-
(हाथ मे अक्षत लेकर नवग्रहमण्डल में अक्षत छोड़ें)

ॐ मनो जूर्तिर्ज्षतामाज्यस्य बृहस्पतिर्यज्ञमिमं ततनोत्वरिष्टं यज्ञं सममं दधातु।  विश्वे देवास इह मादयन्तामोऽम्प्रतिष्ठा ॥

 निम्न मंत्र से नवग्रहों का आह्वान करके उनकी पूजा करें :
अस्मिन नवग्रहमंडले आवाहिताः सूर्यादिनवग्रहा  देवाः सुप्रतिष्ठिता वरदा भवन्तु । 

 निम्न नाम मन्त्र से नौग्रह पूजन करें-
'ॐ आवाहितसूर्यादिनवग्रहेभ्यो देवेभ्यो नमः।'

 प्रार्थना-
ॐ ब्रह्मा मुरारिस्त्रिपुरान्तकारी भानुः शशी भूमिसतो बुधश्च गुरुश्च शुक्रः शनि राहुकेतवः सर्वेग्रहाः शांतिकरा भवन्तु ॥

सूर्यः शौर्यमथेन्दुरुच्चपदवीं सन्मंगलं मंगलः सद्बुद्धिं च बुधो गुरुश्च गुरुतां शुक्र सुखं शं शनिः । 

राहुर्बाहुबलं करोतु सततं केतुः कुलस्योन्नतिं  नित्यं प्रीतिकरा भवन्तु मम ते सर्वेऽनकूला ग्रहाः ॥ 
नवग्रहमण्डल पर अक्षत छोड़ें और नमस्कार करें- 'अनया पूजया सूर्यादिनवग्रहाः प्रियंतां न मम'

-श्री नवीन पाण्डेय

Comments